Trang chủ
Xơ vữa động mạch là một trong những bệnh lý tim mạch nguy hiểm và phổ biến, ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng triệu người trên thế giới. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, xơ vữa động mạch có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, hay suy thận. Vậy xơ vữa động mạch là gì, nguyên nhân và yếu tố gây bệnh ra sao, triệu chứng thế nào, và cách phòng ngừa, điều trị bệnh hiệu quả như thế nào? Cùng Y Dược Vĩnh Phúc tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Xơ vữa động mạch là gì?
Xơ vữa động mạch (hay còn gọi là xơ vữa động mạch) là tình trạng các động mạch bị thu hẹp và cứng lại do sự tích tụ của mảng xơ vữa trên thành mạch. Mảng xơ vữa này chủ yếu được hình thành từ cholesterol, chất béo, canxi và các tế bào máu chết, gây cản trở sự lưu thông của máu trong cơ thể. Khi các mảng xơ vữa ngày càng phát triển và chiếm diện tích lớn trong lòng mạch, chúng sẽ làm giảm lượng máu đến các cơ quan quan trọng như tim, não và thận.
Nguyên nhân và những yếu tố gây nên xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch không phải là một bệnh lý đơn lẻ mà có nhiều nguyên nhân và yếu tố tác động. Các nguyên nhân chính bao gồm:
a) Cholesterol cao
Cholesterol cao là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xơ vữa động mạch. Khi mức cholesterol xấu (LDL) trong máu quá cao, chúng sẽ dễ dàng bám vào thành mạch và hình thành mảng xơ vữa. Đây là yếu tố làm giảm tính đàn hồi của động mạch, gây khó khăn cho lưu thông máu. Bên cạnh đó, mức cholesterol tốt (HDL) thấp cũng làm tăng nguy cơ bệnh. Những người ăn chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, đặc biệt từ thịt đỏ và các sản phẩm chế biến sẵn, có xu hướng gặp vấn đề này.
b) Hút thuốc lá
Hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với sức khỏe tim mạch và có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự hình thành xơ vữa động mạch. Nicotine trong thuốc lá làm co các mạch máu, đồng thời kích thích cơ thể sản xuất các hợp chất gây tổn thương lớp nội mạc của động mạch. Sự tổn thương này tạo điều kiện thuận lợi cho các mảng xơ vữa tích tụ. Hút thuốc còn làm tăng mức cholesterol xấu và giảm mức cholesterol tốt, đồng thời làm tăng huyết áp, góp phần vào sự phát triển của bệnh.
c) Béo phì và lối sống ít vận động
Béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng khác đối với xơ vữa động mạch. Người thừa cân hoặc béo phì thường có mức cholesterol và triglyceride cao trong máu, đồng thời bị tăng huyết áp. Điều này làm tăng tải trọng lên tim và mạch máu, tạo điều kiện cho sự tích tụ của các mảng xơ vữa. Lối sống ít vận động cũng góp phần làm giảm khả năng tiêu hao năng lượng, gây ra tình trạng thừa mỡ trong cơ thể, làm gia tăng nguy cơ bị xơ vữa động mạch.
d) Tăng huyết áp
Tăng huyết áp là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc phát triển xơ vữa động mạch. Khi huyết áp cao, nó tạo ra áp lực lớn lên thành mạch, làm tổn thương các tế bào trong lớp nội mạc của động mạch. Điều này tạo điều kiện cho cholesterol và các mảng xơ vữa tích tụ tại đó. Hơn nữa, tăng huyết áp làm tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và các biến chứng nghiêm trọng khác liên quan đến bệnh tim mạch.
e) Tiểu đường
Tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường type 2, có thể làm gia tăng mức đường huyết trong máu. Đường huyết cao làm tăng mức độ viêm nhiễm trong cơ thể và gây tổn thương các thành mạch máu, từ đó dẫn đến sự hình thành mảng xơ vữa. Những người bị tiểu đường thường gặp phải vấn đề về cholesterol, với mức cholesterol xấu cao và mức cholesterol tốt thấp, điều này càng làm tăng nguy cơ mắc xơ vữa động mạch.
f) Di truyền
Di truyền cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển xơ vữa động mạch. Nếu trong gia đình có người bị bệnh tim mạch, đặc biệt là những người bị xơ vữa động mạch, bạn sẽ có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này. Các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý cholesterol và chất béo, từ đó làm tăng nguy cơ bị tắc nghẽn động mạch.
Triệu chứng của xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch phát triển âm thầm và không có dấu hiệu rõ rệt trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh đã phát triển mạnh, các triệu chứng sẽ xuất hiện, tùy thuộc vào vị trí và mức độ thu hẹp của các động mạch:
a) Đau ngực (đau thắt ngực)
Đau ngực là triệu chứng điển hình của xơ vữa động mạch khi các mảng xơ vữa hình thành trong các động mạch vành (cung cấp máu cho tim). Cảm giác đau ngực có thể xảy ra khi bạn vận động hoặc gặp căng thẳng. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ và có thể lan xuống cánh tay trái, cổ, hàm hoặc lưng.
b) Khó thở
Khi động mạch bị thu hẹp, máu không thể cung cấp đủ oxy cho cơ thể, dẫn đến khó thở, mệt mỏi, đặc biệt khi gắng sức. Cảm giác này thường xuất hiện khi bạn tham gia vào các hoạt động thể chất hoặc khi làm việc căng thẳng.
c) Đột quỵ
Nếu xơ vữa động mạch xảy ra ở động mạch não, có thể gây đột quỵ. Triệu chứng của đột quỵ bao gồm tê liệt, khó nói, nhìn mờ, hoặc mất thăng bằng. Đột quỵ là một tình trạng khẩn cấp và cần được can thiệp y tế ngay lập tức để giảm thiểu các tổn thương não bộ.
d) Cảm giác tê bì hoặc lạnh ở tay, chân
Nếu xơ vữa động mạch xảy ra ở các động mạch ngoại vi, bạn có thể cảm thấy tê bì, lạnh, hoặc đau ở tay, chân. Triệu chứng này thường xuất hiện khi bạn di chuyển hoặc đứng lâu.
Chẩn đoán xơ vữa động mạch
Việc chẩn đoán xơ vữa động mạch có thể được thực hiện qua các phương pháp sau:
a) Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu giúp kiểm tra mức cholesterol, triglyceride, và các chỉ số liên quan đến bệnh tim mạch. Đặc biệt, xét nghiệm lipid máu sẽ cho biết mức độ cholesterol xấu (LDL), cholesterol tốt (HDL) và triglyceride trong máu, qua đó giúp đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
b) Siêu âm Doppler
Siêu âm Doppler là phương pháp không xâm lấn, giúp đánh giá lưu thông máu trong động mạch. Phương pháp này giúp xác định sự thu hẹp của các động mạch và phát hiện mảng xơ vữa, đặc biệt ở những khu vực khó kiểm tra bằng phương pháp khác.
c) Chụp mạch vành
Chụp mạch vành là phương pháp chẩn đoán giúp xác định sự thu hẹp và tắc nghẽn của động mạch vành, từ đó giúp đánh giá mức độ nguy hiểm của tình trạng bệnh. Chụp mạch vành thường được áp dụng cho những người có dấu hiệu đau thắt ngực hoặc nghi ngờ bị nhồi máu cơ tim.
d) Chụp cắt lớp vi tính (CT)
Chụp CT có thể phát hiện mảng xơ vữa trong các động mạch lớn và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh. Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác và hiệu quả, đặc biệt trong việc đánh giá các động mạch ngoại vi.
Cách phòng ngừa và điều trị xơ vữa động mạch hiệu quả
Phòng ngừa và điều trị xơ vữa động mạch đòi hỏi sự thay đổi trong lối sống và tuân thủ các phương pháp điều trị khoa học.
a) Thay đổi chế độ ăn uống
Một chế độ ăn uống lành mạnh, ít cholesterol và chất béo bão hòa là yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa xơ vữa động mạch. Nên ăn nhiều rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, cá và các thực phẩm giàu omega-3. Bên cạnh đó, bạn cần hạn chế ăn các thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm chiên rán và các loại đồ ăn chứa nhiều đường.
b) Tập thể dục đều đặn
Luyện tập thể dục đều đặn giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm huyết áp, giảm cholesterol và duy trì cân nặng hợp lý. Nên tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc đạp xe.
c) Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh
Giảm cân nếu bạn đang thừa cân là một trong những biện pháp giúp phòng ngừa xơ vữa động mạch hiệu quả. Khi giảm cân, bạn sẽ giảm được nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, huyết áp cao, cholesterol cao và giảm bớt áp lực lên hệ tim mạch.
d) Ngừng hút thuốc
Bỏ thuốc lá là một trong những quyết định quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa sự tiến triển của xơ vữa động mạch. Nếu bạn chưa hút thuốc, đừng bắt đầu, và nếu bạn đang hút thuốc, hãy tìm cách bỏ thuốc càng sớm càng tốt.
e) Kiểm soát huyết áp và tiểu đường
Theo dõi huyết áp thường xuyên và kiểm soát mức đường huyết nếu bạn mắc tiểu đường để giảm nguy cơ bị xơ vữa động mạch. Việc duy trì huyết áp trong mức an toàn và kiểm soát đường huyết sẽ giúp bảo vệ các mạch máu khỏi tổn thương.
f) Điều trị bằng thuốc
Nếu bạn đã mắc xơ vữa động mạch, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm cholesterol, thuốc chống đông máu hoặc thuốc hạ huyết áp để giúp kiểm soát tình trạng bệnh. Các loại thuốc này sẽ giúp ngăn ngừa sự hình thành mảng xơ vữa và cải thiện lưu thông máu.
Kết luận
Xơ vữa động mạch là một căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và thay đổi lối sống. Để bảo vệ sức khỏe tim mạch, bạn nên duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc và kiểm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp và cholesterol. Hãy kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bệnh và có biện pháp điều trị kịp thời.
Bạn Có Thể Tham Khảo?
Cơ sở tạo hình thành bụng uy tín?
Ngực lép phải làm sao để to hơn?
Thoái hóa khớp nên ăn gì? Xem ngay
